Vogels en vlinders hebben het al decennia lang moeilijk om zich aan te passen aan hun moderne leefomgeving. Ontwikkelingen zoals nieuwbouw, ontbossing en akkerbouw zorgen er voor, dat de vogels en vlinders niet meer aan hun basisbehoeften kunnen komen zoals voedsel, water, schuil- en nestgelegenheid. Chemische bestrijdingsmiddelen hebben hierin ook hun aandeel. Als wij deze middelen inzetten om bijvoorbeeld rupsen uit onze fruitbomen te houden, halen wij ook een voedselbron voor allerlei vogels weg. Wij geven u graag meer informatie en tips om uw tuin vogel- en vlindervriendelijk te maken. Heeft u hulp nodig om uw tuin zo in te richten dat het vlinders en vogels aantrekt?

Er zijn gelukkig een hoop vogelsoorten die zich wel snel hebben weten aan te passen. Deze vogels zullen zich steeds vaker in onze tuinen laten zien en wij kunnen ze helpen om dit ook te blijven doen. Als u een vogelvriendelijke tuin wilt aanleggen moet u eens vanuit het oogpunt van een vogel denken. Wat zijn de behoeftes van de vogels? Een aangeharkte tuin staat wel netjes, maar heeft de vogels niet veel te bieden. Laat eens een hoekje in de tuin ongemoeid, zodat vogels lekker in een hoop bladeren kunnen scharrelen op zoek naar wormen en insecten. Laat eens wat snoeihout achter, los of opgestapeld. Tal van dieren zullen zich hierin verschuilen en het biedt direct voedsel in de vorm van insecten en spinnen.

Om een vogelvriendelijke tuin te creëren dient u met de volgende 4 V’s rekening te houden:

• Variatie
• Veiligheid
• Voedsel
• Voortplanting

Variatie in beplanting zorgt dat de vogel voldoende beschikking heeft over schuilplekken, eten en broedgelegenheid.

Om vogels naar uw tuin te trekken is het aanleveren van zaden een must. De zaden kunt u aanbieden op een voedertafel, voedersilo of gewoon op de grond. Er zijn verschillende soorten voedersilo’s en voedertafels verkrijgbaar. Door voedselschaarste in de winter trekt u in dit seizoen makkelijk vogels naar uw tuin. De merel, zanglijster en de koperwiek uit Scandinavië kunt u appels, peren of rozijnen geven. Mezen, mussen, vink en groenling, vetbollen, pinda’s en zaadjes. Voor het roodborstje kunt u wat geraspte kaas neerleggen en voor de grote bonte specht kunt u spekzwoerd ophangen. Ook kunt u zelfs gekookte aardappelen of rijst (zonder zout gekookt) neerleggen in uw tuin. Via de webwinkel Vivara kunt u goed uitgebalanceerde zadenmixen kopen. Door deze zaden aan te bieden weet u zeker dat vogels de juiste voedingsstoffen binnen krijgen. Water is er in Nederland genoeg, maar niet altijd in onze tuin beschikbaar. Denk eens aan een vijver met een ondiepe hellende oever of een waterschaal. Vogels zullen hiervan zeker gebruik maken om te drinken en te badderen.

Waar u veel vogels een plezier mee kunt doen zijn nestkasten. Nestkasten worden niet alleen voor voortplanting gebruikt maar ook voor veiligheid tegen roofvogels of in de winter tegen kou en wind. Er zijn veel verschillende soorten nestkasten voor verschillende vogelsoorten. Voor grote mezen zijn er kasten met een vlieggat van 32 mm en voor de kleinere mezen een vlieggat van 28 mm. Voor het roodborstje, winterkoninkje en kwikstaart zijn er halfholen kasten beschikbaar. Voor bijna elke vogelsoort is er een nestkast beschikbaar. Hang een nestkast het liefst op een beschutte plek op het noordoosten. De webwinkel Vivara verkoopt allerlei nestkasten voor vogels.

Het inrichten van uw tuin begint bij de basis: de beplanting. Verschillende planten voorzien het beste in de behoeftes van de vogels. Zorg ervoor dat uw tuin voor minimaal 2/3 uit groen bestaat. Een tuin die voor het grootste gedeelte uit steen bestaat heeft voor een vogel weinig te bieden. Kies het liefst voor inheemse bomen, struiken en vaste planten. Dit zijn planten die hier van nature ook echt voorkomen. Deze planten hebben veel meer te bieden, dan uitheemse planten. Insecten hebben de voorkeur voor inheemse beplanting en zijn een voedselbron voor vogels. Inheemse planten leveren ook veel bessen waar vogels dol op zijn.

• Aster – voedsel: insecten
• Duizendblad – voedsel: insecten
• Guldenroede – voedsel: insecten
• Kogeldistel – voedsel: insecten en zaden
• Korenbloem – voedsel: insecten
• Lavendel – voedsel: insecten en zaden
• Maagdenpalm – voedsel: insecten
• Veldsalie – voedsel: insecten
• Verbena – voedsel: insecten en zaden
• Vingerhoedskruid – voedsel: insecten en zaden

• Berk – voedsel, voortplanting en uitkijkpost
• Beuk (solitair of als haag) – voorziet in alle behoeftes van vogels
• Eenstijlige Meidoorn – voedsel, veiligheid en voortplanting
• Eik – voorziet in alle behoeftes van vogels
• Hulst (groenblijvend) – voedsel en veiligheid
• Lijsterbes – voedsel en uitkijkpunt

• Drents Krentenboompje – voedsel, veiligheid en voortplanting
• Gelderse Roos – voedsel en veiligheid
• Hondsroos – voedsel, veiligheid en voortplanting
• Kardinaalsmuts – voedsel, veiligheid en voortplanting
• Rode Kornoelje – voedsel en veiligheid
• Taxus (groenblijvend) – voedsel, veiligheid en voortplanting

Een haag heeft meer te bieden dan bijvoorbeeld een schutting of muur. Er leven veel insecten in die weer gegeten worden door vogels. Een haag breekt de wind i.p.v. dat deze erover heen blaast en zo wordt versterkt. Een haag biedt ook broed- en schuilgelegenheid.

Enkele voorbeelden: Meidoorn, Liguster, Haagbeuk, Beukenhaag, Taxus, Veldesdoorn, Thuya en Laurier.

Als bedekking van uw muur of schutting kunt u klimplanten gebruiken. Deze zijn makkelijk te onderhouden en bieden al snel enkele meters meer groen in uw tuin aan. Ook zijn veel klimplanten uitermate geschikt om in te broeden. Het winterkoninkje en roodborst maken er graag gebruik van.

Enkele voorbeelden: Klimop, Klimhortensia, Clematis, Hop, Wilde Wingerd, Vuurdoorn en Blauwe Regen.

Het vlindervriendelijk maken van uw tuin begint bij het aanplanten van de juiste planten. Beplanting die veel nectar produceren zijn gewild bij de vlinders en ook bijen. Nectar is een suikerrijke vloeistof waar de vlinder van leeft. Vlinders zijn koudbloedige dieren en hebben de zon nodig om op te warmen. Plant daarom vlinderplanten op zonnige en windluwe plekken. De vlinder zoekt in koude en natte getijden een beschutte plek om te schuilen. Laat wat oude takken, boomstammetjes en bladeren liggen. Het biedt niet alleen voor de vlinders een schuilplek, maar ook andere insecten en vogels hebben er baat bij. Door uw tuin vlindervriendelijk te maken, maakt u deze gelijk ook geliefd bij bijen. Op de website van de vlinderstichting kunt u meer informatie vinden.

Vlinderplanten

Een aantal planten is favoriet met als bekendste de vlinderstruik (Buddleia) die bloeit vanaf begin juli. Er zijn veel soorten buddleia en de lila, rode of witte bloemaren lokken gegarandeerd prachtig gekleurde vlinders als kleine vos, atalanta, distelvlinder, koolwitje en dagpauwoog naar uw tuin. De vlinderstruik is een sterke plant, die in de volle zon geweldig bloeit. Wanneer u de uitgebloeide aren of pluimen wegknipt zal de struik nieuwe bloemen ontwikkelen waardoor u over een lange periode veel vlinders in de tuin zal hebben. Een flinke verjongingssnoei in april, tot 50 cm boven de grond, zorgt voor veel bloemen in de zomer. Vlinders houden van afwisseling, dus plant naast de bekende vlinderstruik ook eens andere vlindervriendelijke beplanting.

•    Blauwe knoop (Succisa pratensis)
•    Herfstaster (Aster spec.)
•    Tijm (Thymus)
•    Leeuwentand (Leontodon spec.)
•    IJzerhard (Verbena spec.)
•    Munt (Mentha spec.)
•    Wilde tijm (Thymus serpyllum)
•    Margriet (Leucanthemum vulgare)
•    Vlier (Sambucus spec.)

Een waardplant is een plant die voor de kieskeurige vlinder en rups van levensbelang is. De rupsen van bijvoorbeeld een citroenvlinder kunnen alleen leven van de vuilboom ‘sporkehout’ en ‘wegedoom’. De vlinder heeft deze waardplant nodig om haar eitjes op of in de buurt te leggen, zodat de rupsen voedsel hebben om zich verder te ontwikkelen tot een vlinder.

• Koninginnenpage – schermbloemigen (vooral peen)
• Groot en klein koolwitje – koolsoorten en andere kruisbloemigen
• Oranjetipje – look-zonder-look, pinksterbloem en judaspenning
• Citroen vlinder – vuilboom, wegedoorn
• Icarusblauwtje – diverse klaversoorten en gewone rupsklaver
• Distelvlinder – diverse distelsoorten, kleine klis, kaasjeskruid en brandnetels
• Atalanta – grote en kleine brandnetel
• Dagpauwoog, kleine vos en landkaartje – grote brandnetel
• Bruin en oranje zandoogje – diverse grassen